Oczyszczacze powietrza
Ludzie na całym świecie wydają szacunkowo 1-2 miliardy złotych rocznie na oczyszczacze powietrza w swoich domach, przy czym większość sprzedaży przypada na astmę i alergików. Jednak badania naukowe i testy pokazują, że wiele oczyszczaczy nie jest w ogóle skutecznych, a niektóre mogą nawet powodować szkody. Idea oczyszczania powietrza ma jednak swoje zalety. Powietrze wewnątrz typowego domu jest generalnie bardziej zanieczyszczone niż powietrze na zewnątrz, ponieważ dom może być źródłem zanieczyszczeń powietrza. Wilgoć może prowadzić do rozwoju pleśni i zarodników pleśni. Systemy ogrzewania i chłodzenia z wymuszonym obiegiem powietrza rozprowadzają cząsteczki kurzu i bakterie w całym domu. Zwierzęta zrzucają sierść i łupież, podczas gdy palacze wypompowują toksyny w powietrze. Pyłki i inne alergeny z zewnątrz mogą przedostać się przez otwarte drzwi i okna (lub przez okno lub parawan drzwiowy) i utknąć w dywanie lub tapicerce.
W rezultacie przeciętny dom ma tendencję do gromadzenia zanieczyszczeń w większych ilościach niż na zewnątrz. To stężenie zwykle nie jest zbyt szkodliwe dla zdrowej osoby, ale dzieci i osoby z alergią i mające problemy z oddychaniem mogą odczuwać jego złe skutki. Zmniejszenie poziomu zanieczyszczeń może pomóc złagodzić niektóre z tych problemów, a użycie oczyszczacza powietrza jest jednym ze sposobów na zrobienie tego. Niektóre oczyszczacze powietrza oczyszczają powietrze, przepuszczając je przez filtr, który usuwa cząsteczki. W gospodarstwach domowych filtry te są zwykle częścią systemu ogrzewania lub chłodzenia. Obudowa filtra jest zainstalowana między kanałem powrotnym powietrza a domem. Wkład filtra wsuwa się do tej obudowy, dzięki czemu całe powietrze wpływające do domu jest filtrowane. Nie tylko usuwa to zanieczyszczenia z powietrza, ale także zapobiega uszkodzeniom pieca w wyniku gromadzenia się kurzu i brudu. Filtry można również umieścić w nawiewnikach powietrza w każdym pomieszczeniu w domu. Typowe materiały to pianka, bawełna, włókno szklane lub włókna syntetyczne. Po części gęstość materiału filtrującego ogranicza wielkość przechodzących cząsteczek - bardzo gęste filtry mają mniejsze szczeliny, co pozwala na wyłapywanie bardzo małych cząstek.
Filtry harmonijkowe działają najlepiej ze względu na zwiększoną powierzchnię do wyłapywania cząstek. Jednak filtry są w stanie wychwytywać cząsteczki nawet mniejsze niż najmniejsze szczeliny w materiale filtrującym. Filtry powietrza mogą być drogie i trzeba je wymieniać, aby działały prawidłowo (niektóre filtry można prać). Ograniczają również przepływ powietrza przez system, powodując spadek ogólnej wydajności. Filtry HEPA (High Efficiency Particulate Air) spełniają normę UE w zakresie usuwania cząstek stałych z powietrza. Filtr może składać się z dowolnego materiału, o ile spełnia ten standard - penetracja poniżej 0,03% cząstek o wielkości 0,3 mikrometra lub większej. Filtr musi również umożliwiać przepływ określonej ilości powietrza, która zmienia się w zależności od rozmiaru filtra. Z kolei oczyszczacze jonizujące wykorzystują metodę zwaną wyładowaniem koronowym do tworzenia naładowanych cząsteczek zwanych jonami. Większość atomów w powietrzu ma ładunek neutralny - mają taką samą liczbę ujemnie naładowanych elektronów, jak dodatnio naładowane protony. Wyładowanie koronowe to małe, ale intensywne pole elektryczne. Cząsteczki przechodzące przez nie pobiorą dodatkowy elektron, nadając cząsteczce ładunek ujemny lub może mieć wybity elektron, nadając jej ładunek dodatni. Większe cząsteczki w powietrzu, takie jak kurz lub inne zanieczyszczenia, są bardziej podatne na jonizację, ponieważ podczas przechodzenia przez wyładowanie koronowe tworzą większe cele dla elektronów.
Gdy cząstka zostanie naładowana, zostanie przyciągnięta do wszystkiego, co ma przeciwny ładunek. Dwie metalowe płytki w oczyszczaczu są naładowane (jedna ujemna, druga dodatnia), aby przyciągnąć cząstki. Ponadto cząsteczki w powietrzu zostaną przyciągnięte do siebie, jeśli mają przeciwne ładunki. Gdy cząsteczki zlepiają się razem, stają się cięższe i ostatecznie osiadają z powietrza. Generator ozonu działa podobnie jak oczyszczacz jonizujący, ale został zaprojektowany do zmiany cząsteczek tlenu i przekształcenia ich w ozon, cząsteczkę złożoną z trzech atomów tlenu. Tlen w atmosferze występuje w postaci ditlenu , cząsteczki złożonej z dwóch atomów tlenu. Kiedy te cząsteczki są wystawione na wyładowanie koronowe lub światło UV, niektóre cząsteczki tlenu rozpadają się na oddzielne atomy tlenu (wolny tlen). Podczas gdy większość tego tlenu rekombinuje w ditlen, niektóre atomy tworzą ozon.
Oczyszczacze powietrza - modele wykorzystujące światło UV
Producenci tych urządzeń twierdzą, że ozon dezodoryzuje i dezynfekuje powietrze. Wielu twierdzi również, że obecność ozonu ma inne korzyści zdrowotne. Istnieją jednak mocne dowody na to, że ozon nie oczyszcza powietrza. Wiadomo również, że ozon jest gazem toksycznym. Nie jest to bardzo stabilna cząsteczka - łatwo reaguje z innymi chemikaliami, które mogą znajdować się w powietrzu, tworząc nowe związki, które mogą być bardziej niebezpieczne niż sam ozon. Ozon utlenia również metale i powoduje korozję. Ten sam proces, w którym powstaje ozon, tworzy również tlenki azotu , co prowadzi do dalszych reakcji ze związkami obecnymi w powietrzu i samym ozonem.
Wiele oczyszczaczy zawiera adsorbent, który usuwa zapachy, opary i chemikalia w powietrzu. Adsorpcja (nie wchłanianie) to proces uwięzienia jednej substancji na powierzchni innej substancji. Najpopularniejszym adsorbentem jest węgiel aktywowany, który jest wyjątkowo porowaty i ma wiele mikroskopijnych „zakamarków”, które wychwytują przechodzące cząsteczki. Większe cząsteczki utknęły po prostu w wielu porach węgla drzewnego. Przyciąganie elektrostatyczne wciąga niektóre substancje w pory. Niektóre substancje reagują chemicznie z węglem drzewnym i wiążą się z nim. Duża powierzchnia węgla drzewnego daje mu wiele miejsc wiązania. Proces stosowany do produkcji węgla drzewnego może wpływać na to, które związki lepiej absorbują. Promieniowanie ultrafioletowe sprawia, że niektóre mikroorganizmy są sterylne (i nieszkodliwe). Niektóre oczyszczacze powietrza są wyposażone w światło UV, które prześwietla całe powietrze, eliminując potencjalne szkody dla bakterii i wirusów znajdujących się w powietrzu.
Branże często używają oczyszczaczy powietrza, które są znacznie mocniejsze (i droższe) niż modele konsumenckie. Firma może ich używać, ponieważ proces produkcyjny wymaga środowiska wolnego od zanieczyszczeń, aby spełnić normy środowiskowe. Niektóre firmy stosują potężny system cyrkulacji i filtracji powietrza, który całkowicie zmienia powietrze w pomieszczeniu - przynajmniej 10 razy na minutę. Inne firmy używają skruberów, filtrów o dużej gęstości, kolektorów mgły i jednostek ekstrakcyjnych do odkażania powietrza opuszczającego ich obiekty. Te urządzenia mogą kosztować dziesiątki tysięcy złotych (obiekt typu “cleanroom”, prawdopodobnie kosztuje miliony), więc nie nadają się do użytku domowego.
Oczyszczacze powietrza - pozbądź się źródła zanieczyszczeń
Oczyszczacze powietrza z jonizacją i ozonem znalazły się pod ostrzałem grup konsumentów, czasopism konsumenckich, a nawet Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska. W centrum kontrowersji leżą dwa twierdzenia, że tego typu oczyszczacze powietrza nie są skuteczne w usuwaniu zanieczyszczeń z powietrza i że generatory ozonu mogą szkodzić ludziom. Wszystkie oczyszczacze jonizujące wytwarzają pewną ilość ozonu, ale generatory ozonu są specjalnie zaprojektowane do uwalniania gazu w znacznie większych ilościach niż oczyszczacze jonizujące. Europejska Agencja Ochrony Środowiska stwierdza: „Stosunkowo niskie ilości ozonu mogą powodować ból w klatce piersiowej, kaszel, duszność i podrażnienie gardła.
Ozon może również pogorszyć przewlekłe choroby układu oddechowego, takie jak astma, i osłabić zdolność organizmu do zwalczania infekcji dróg oddechowych. Zauważyli również, że ozon ma tendencję do reagowania z chemikaliami i tworzenia produktów ubocznych, które są potencjalnie jeszcze bardziej niebezpieczne. Jeśli generatory ozonu i oczyszczacze jonizujące mają wątpliwą skuteczność w oczyszczaniu powietrza, co można zrobić, aby usunąć zanieczyszczenia z naszych domów? Istnieją trzy podstawowe kroki w kolejności przydatności. Po pierwsze, pozbądź się źródła zanieczyszczeń. Jeśli problemem jest dym papierosowy, pal na zewnątrz. Jeśli pleśń powoduje problemy, zidentyfikuj spleśniałe obszary i usuń je. Kiedy sierść zwierząt domowych stanowi problem, zwierzę może przebywać tylko w niektórych pokojach w domu. Dobra higiena wraz z regularnym czyszczeniem i odkurzaniem usunie duże ilości kurzu i ograniczy możliwości rozwoju pleśni. Używanie specjalnych plastikowych toreb na materacach i sprężynach skrzynkowych może również powstrzymać zanieczyszczenia powodujące alergie. Po drugie, otwórz okna.
Powietrze na zewnątrz prawdopodobnie zawiera mniej zanieczyszczeń niż to, które jest w środku (chyba że mieszkasz zaraz obok elektrowni węglowej). Wpuszczenie świeżego powietrza do środka usunie niektóre zanieczyszczenia. Kolejnym logicznym pytaniem jest oczywiście „skąd wiesz, które filtry powietrza są skuteczne?” Na szczęście istnieje norma branżowa, która ułatwia porównanie filtrów powietrza. Stowarzyszenie Producentów Sprzętu Domowego (AHAM) przypisuje współczynnik dostarczania czystego powietrza (CADR) do oczyszczaczy powietrza. AHAM przeprowadza standardowy test, aby sprawdzić, jak dobrze oczyszczacz powietrza usuwa pewne zanieczyszczenia z objętości powietrza. Filtr powietrza opatrzony uszczelką AHAM będzie miał trzy numery CADR - jeden dla dymu tytoniowego, jeden dla pyłków i jeden dla kurzu. Wyższa liczba oznacza większą zdolność do oczyszczania powietrza, maksymalnie 450 dla pyłów i dymu oraz 400 dla kurzu. AHAM zaleca stosowanie filtra powietrza o współczynniku CADR co najmniej 2/3 powierzchni pomieszczenia.